Birçok çalışan iş ortamında kendini huzursuz hissettiği durumlar yaşar. Sürekli rahatsız edici davranışlar, hakaretler ve baskılar, çalışma performansınızı düşürür. Bu tarz zorlayıcı süreçler mobbing kavramı ile ilişkilendirilir. Bazı kişiler böyle bir ortamı sadece duygusal stres olarak adlandırır. Oysa sistematik ve kasıtlı bir uygulama söz konusu olduğunda farklı hukuki ve psikolojik boyutlar ortaya çıkar. Bireylerin yaşanan problemleri zamanında fark etmesi büyük önem taşır. Aksi hâlde çalışma veriminiz hızla düşer ve ileride daha ciddi problemler doğabilir.
Her işyerinizde benzer bir problem olmayabilir fakat kötü niyetli davranışlar söz konusu olduğunda yaptırımlar uygulanması gerekebilir. Bir işverenin çalışanlarına adil yaklaşması kurumsal kültürün olumlu şekilde gelişmesine zemin hazırlar. Gerginliklerin artması iş dünyasında istenmeyen sonuçlara neden olur. Bu noktada mobbing kavramını tanımanız türlerini öğrenmeniz ve mücadele yöntemlerini bilmeniz gerekir.
İşyerinde Mobbing Nedir?
Bazıları kötü niyetle yapılan küçük düşürücü davranışların hepsini mobbing biçiminde değerlendirir. Oysa burada tekrar eden eylemler ve bilinçli bir baskı stratejisi olması daha belirleyicidir. Kurum içinde bir kişi veya bir grup hedef aldığı çalışana duygusal, psikolojik ya da sosyal açıdan yoğun bir taciz uygular.
Kimi örneklerde küçümseyici sözler performansı fazlasıyla eleştirme ve haksız sorumluluklar verme gibi yöntemler görülür. Süreklilik arz eden bu davranışlar mağdur kişinin kendine olan güvenini zedeler. Zamanla hedef alınan kişinin işini ve sosyal ilişkilerini sürdüremez hâle geldiği gözlemlenebilir. Bu tip bir gerilim sadece mağdurun değil bütün ekibin iş verimliliğini sekteye uğratır.
Mobbing yaşanması durumunda işverenin veya yöneticilerin uyarılara duyarlı olması beklenir. Çalışanlar şikayetlerini dile getirdiğinde etkili müdahalelerin yapılması büyük önem taşır. Aksi hâlde personelin mesleki gelişimi zarar görebilir ve psikolojik yıpranmalar kaçınılmaz hâle gelir.
Mobbing Türleri Nelerdir?
Her mobbing davranışı aynı şekilde gelişmez. İnsanlar çeşitli psikolojik yöntemlerle karşı karşıya kalabilir. Bazıları sözlü taciz veya aşırı eleştiri şeklinde gerçekleşir. Bazıları ise görmezden gelme dedikodu yayma ya da bilinçli şekilde dışlama yöntemiyle ortaya çıkar.
Örgütsel hiyerarşide farklı türler dikkati çeker. Üstlerin astlarına, astların ise diğer meslektaşlarına karşı yürüttüğü bir baskı söz konusu olabilir. Bazı durumlarda çalışanlar yöneticilerini de hedef alır. Kimi zaman ise grup baskısı uygulayarak bir kişiyi işten soğutma amacı güdülür. Bu örneklerde mağdur konumundaki kişinin yalnızlaştırılması hedeflenir. Kurum kültüründe etik ilkelerin güçlü olması kötü niyetli tutumların kısa zamanda tespitini kolaylaştırır.
Ülkemizde mobbing olgusuna dair çeşitli farkındalık kampanyaları yürütülür. Bazı sektörler çalışanlar arası iletişim kültürünü iyileştirmek üzere toplantılar düzenler. Gerçekliği kanıtlanabilen her davranış hukuki alanda da değerlendirilebilir. Bu aşamada hem kurum politikaları hem de iş kanunu devreye girer. İşçi sağlığı ve güvenliği açısından gerekli düzenlemeler yapılmadığında mağduriyetlerin devam etmesi kaçınılmaz olur.
Mobbing Nasıl Tespit Edilir?
Bu tür bir tehdidin varlığını anlamanız her zaman kolay değildir. İnsanlar yanlış anlaşılmaktan çekindikleri için ses çıkarmayabilir. Bu nedenle mobbing belirtilerine dikkat etmeniz gerekir. Gerçek bir baskı olup olmadığını anlamanız için birkaç kritik unsura bakılabilir.
Sorunların kaynağı somut örnekler içeriyor mu diye sorgulamanız önemlidir. Bazı örneklerde sürekli kusur arama veya performans eksikliği suçlaması gündeme gelir. Ayrıca sözlü hakaretler ve kaba şakalar da sıklıkla rastlanan eylemlerdir. Mağdur kişi kendini değersiz hissetmeye başladığında ve iş arkadaşlarından uzaklaştığında bu durum mobbing şüphesini güçlendirir.
Organizasyonlar sistemli geri bildirim süreçlerine ihtiyaç duyar. Bazı işletmeler personelin şikâyetlerini üst yönetime duyurabileceği platformlar kullanır. Yazılı kayıtlar, e-posta veya mesajlar kanıt niteliği taşır. Araştırma yapılırken mağdurun yanıtlarını ve iletişim kayıtlarını incelemeniz ciddi kanıtlar sunabilir.
Çalışanların çekinceleri yüzünden resmi yollara başvurmaması süreci uzatır. Yöneticiler veya insan kaynakları departmanı geçici bir soruna müdahale etmeyi tercih edebilir. Aslında işyerindeki huzursuzluk zaman içinde tehlikeli boyutlara ulaşır.
- Tekrarlayan sözlü veya yazılı eleştiriler
- İş arkadaşları tarafından dışlanma
- Hakaret, aşağılama ve sürekli şaka malzemesi hâline getirme
- Performans düşüklüğü suçlaması yaparak işten ayrılmaya zorlama
Bu maddelerden biri veya birkaçı süreklilik hâline geldiğinde mobbing iddiası güçlenir.
Mobbingin Etkileri Nelerdir?
Sürekli baskı ve eleştirilerle karşılaşan çalışanlar yoğun stres altında kalır. Kurum içindeki huzurunuz bozulduğunda üretkenliğiniz düşer. Zihin yorgunluğunuz artar ve duygusal çalkantılar yaşanır. Bazı insanlar özgüven kaybı sebebiyle sağlık sorunlarıyla mücadele eder. Psikolojik tükenmişlik işe gitmeyi işkence hâline getirir. Bu durum sadece bireyin değil ekibin de verimli çalışmasını olumsuz etkiler.
Mobbing olaylarında depresyon ve kaygı bozuklukları yaygın biçimde görülür. Daha tahammülsüz davranan veya aşırı alıngan tepkiler veren çalışanlar iş arkadaşlarıyla iyi iletişim kurmakta zorlanır. Sürekli kendini savunmaya çalışan bir kişinin iş performansı geriler. Kendini ispatlama çabası ek sorumlulukların baskısıyla birleşir. Bazı çalışanlar bu zorlu koşullara dayanamaz ve işten ayrılmayı seçer.
Özel yaşamda da huzursuzluk ortaya çıkar. İşle ilgili problemler aile içi çatışmalara dönüşebilir. Tükenmişlik sendromu profesyonel yardım alınmadığınızda daha da şiddetlenir. Bu nedenle mobbing yaşandığınızı hissediyorsanız kişiler destek kaynaklarına başvurmayı düşünmelisiniz.
Mobbinge Maruz Kalan Kişi Ne Yapmalıdır?
Israrlı ve yıpratıcı davranışlarla karşılaşan biri ilk başta ne yapacağını kestiremeyebilir. Yardım almanın gerekliliği ortaya çıkar. Destek arayışında insan kaynakları bölümü veya yakın arkadaşlar önemli birer dayanak noktasıdır. Böyle bir baskı sürecinde mobbing kanıtı oluşturacak bilgileri kaydetmeniz kurtarıcı bir adım olabilir. E-posta yazışmaları, toplantı notları ve gerekirse tanık ifadeleri toplanabilir.
Süreç ilerledikçe profesyonel destekten faydalanma fikri gündeme gelebilir. Hukuki haklar hakkında bilgi sahibi olmanız kendinizi daha güvende hissetmenize imkân tanır. Sorunun büyümesi durumunda hakaret veya iftira gibi suçlamalarla ilgili savcılığa başvurmanız bir seçenek hâline gelir. Bazı örneklerde avukat danışmanlığı almanız psikolojik dayanıklılığı da artırır.
Konuyu resmiyete dökmeden önce bir uzlaşma aramak isteyebilirsiniz. Yine de mobbing ortamının sürekliliği göz önüne aldığınızda geçici çözümler yetersiz kalır. Resmi kurumlara başvurmak gerilimi azaltıp hakkını aramak isteyen çalışanlar için yol açar. Bu esnada yakın çevre desteği ve özgüveni pekiştiren faaliyetler faydalı olur.
İşverenler Mobbingi Nasıl Önleyebilir?
Bir işveren çalışanların birbirine adil ve saygılı davranması için gerekli düzenlemeleri yapmak zorundadır. Çalışan memnuniyeti kadar kurum itibarını da etkileyen bu problem mobbing oluşma riskine karşı önleyici politikalar gerektirir. Şirket içi yönetmeliklerde açık kurallar yer alması ve çalışanların bilgilendirilmesi gerekir.
Eğitim ve bilgilendirme toplantıları önleyici adımlar arasında öne çıkar. Şirketin etik değerlerini benimsetmek yöneticilerin de sorumluluğudur. Bazı işletmeler gerilimleri minimize etmek amacıyla anlaşmazlık yönetimi eğitimleri düzenler. Mevcut prosedürlerde, şikâyet mekanizmalarının hızlı ve objektif çalışması önemlidir. İnsan kaynakları departmanı her başvuruyu özenle değerlendirmelidir.
Kurum içi iletişim araçlarının doğru kullanılması mobbing iddialarının hızlı şekilde ele alınmasını sağlar. Çalışanlar kimliklerini gizleyerek de sorun bildirebilecekleri platformlar üzerinden yönetime ulaşabilirse çekinmeden şikâyetlerini dile getirebilir. Gerektiğinde arabuluculuk süreci başlatılabilir. Böyle bir yaklaşım çalışanların haklarını korur ve psikolojik güven ortamı oluşturur.
Mobbing Durumunda Hukuki Haklar Nelerdir?
Çalışanlar mobbing eylemleriyle karşılaştığında sessiz kalmak zorunda değildir. Ülkemizde bu konu iş hukuku çerçevesinde değerlendirilir. Hakaret, tehdit ve aşağılama gibi durumların varlığı kanıtlandığında idari ve hukuki yaptırımlar söz konusu olabilir. Mağdur olan çalışan iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkını kullanmayı düşünebilir.
Devlet kurumlarına şikâyet başvurusu yapıldığında mahkeme süreci gündeme gelir. Delillerin toplanması ve tanık ifadeleri sürecin seyrini belirler. Bu noktada bir avukattan danışmanlık almanız daha sağlam adımlar atmanızı sağlar. Ortaya çıkan zarar maddi veya manevi tazminat şeklinde talep edilebilir.
İşverenin önleyici tedbirleri almaması da sorumluluk teşkil eder. İşyeri kültürüne ve etik kurallara aykırı davranışlar için disiplin yönetmelikleri devreye girer. Mobbing mağduruysanız kendinizi yalnız hissetmeyiniz. Olayın boyutuna göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı veya Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurumlara da resmi başvuru yapabilirsiniz.
PeopleBox’ın ürünlerini işyeri iletişiminde olumlu etki yaratan çözümleri öğrenmeniz için yol gösterici olabilir. Çalışma arkadaşlarıyla bütüncül bir iletişim kurmayı hedefleyen yöneticiler bu tür platformlar sayesinde adaylarla da yakın temas kurabilir. Özelleştirilmiş bildirimler ve dönemsel değerlendirmeler çalışan memnuniyetini yukarı taşır. İşe alım sürecinde adaylar ile kişiselleştirilmiş iletişim kurma imkânı sunan teknolojiler ekibinizin işe hızlı adaptasyonunu destekleyebilir.
.png)
